เกษมสันต์ วีระกุล : รัฐบาลไทย ไม่มียุทธศาสตร์ใน AEC
By WEBMASTER | Published: MAY 6, 2014


อีกแค่ปีกว่าๆเท่านั้นที่อาเซียนจะถูกผนึกเข้าเป็นตลาดเดียวในนามของประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน ประเทศไทยมีความพร้อมแค่ไหน ไทยจะยืนอยู่ตรงไหนในตลาดนี้ หลายหน่วยงานกำหนดแผน กำหนดยุทธศาสตร์ AEC ออกมาเป็นแผนแม่บทแต่สำหรับเกษมสันต์ วีระกุล ผู้จัดรายการ AECกับเกษมสันต์ ทาง TNN 24 และ MORNING AEC กับเกษมสันต์ ทาง TV 3 กลับแย้งว่า แผนที่ออกมานั้นเป็นเพียงความฝันลอย ๆ แต่ไร้ซึ่งแผนปฏิบัติ จนอาจจะพูดได้ว่ามันไร้ซึ่งยุทธศาสตร์ ที่สำคัญประเทศไทยยังไม่รู้ด้วยซ้ำว่าตัวเองจะมีบทบาทหลักอะไรในตลาด AEC ที่ว่านี้_MG_3419

ข้อวิจารณ์นี้เป็นสิ่งที่ต้องรับฟัง เนื่องจากประสบการณ์ของเขาทั้งในเชิงวิชาการ การทำงานภาคเอกชน และงานการเมือง โดยเฉพาะเมื่อคราวดำรงตำแหน่งผู้ช่วยเลขารัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง ได้สัมผัสข้อมูลเศรษฐกิจมหภาคของประเทศ เขาสังเกตพบว่าตกอยู่สภาพอ่อนแอลงเรื่อยๆ ไม่ว่าจะเป็นตัวเลขอัตราเติบโตทางเศรษฐกิจ ที่เคยโตเฉลี่ย 4.5 ระหว่างปี 2534 – 2553 หล่นมาเหลือเพียงเฉลี่ย 2.9 ในช่วง 5 – 6 ปีมานี้ ขณะที่ประเทศเพื่อนบ้านในอาเซียนขยายตัวเฉลี่ย 5.5

ขณะที่นโยบายด้านภาษี ไม่ว่าจะเป็นภาษีนิติบุคคล ภาษีบุคคลธรรมดา ที่ยังสูงกว่าประเทศอื่นในอาเซียนที่รัฐบาลต้องปรับลด แต่ยังไม่มีแผนที่จะหารายได้เพิ่ม รวมทั้งปัญหาคอรัปชั่น ที่รุนแรงขึ้นทุกขณะ แต่ภาครัฐไม่มีแผนแก้ปัญหาอย่างชัดเจน ข้อสงสัยและการเข้าถึงข้อมูลแบบลงลึก เกษมสันต์ วีระกุล ตัดสินใจเดินทางไปในประเทศเพื่อนบ้าน เพื่อศึกษาข้อมูลว่าแต่ละประเทศวางแผนปรับตัวสู่ AEC แตกต่างจากไทยอย่างไร

HUNT: จากการศึกษาข้อมูลด้านยุทธศาสตร์ AEC ของไทย คุณเกษมสันต์พบว่ามีอุปสรรคในด้านใดบ้าง

พอออกจากการเมือง ผมก็มาศึกษาข้อมูลเยอะขึ้น อ่านตั้งแต่แผน 11 ของสภาพัฒน์ฯ ที่ครอบคลุมไปถึงปี 2559 ควรจะต้องเขียนเรื่อง AECไว้เรียบร้อยแล้ว แต่ไม่มี มีอยู่ 2 พารากราฟสั้นๆ ซ้ำไปซ้ำมา กว้างๆสภาพัฒน์ฯ เขียนไว้ว่า จะเป็นประเทศที่มีขีดความสามารถด้านการแข่งขัน ประชาชนมีความกินดีอยู่ดี มีความเสมอภาคและเท่าเทียมกัน เขียนไว้แค่นี้ คำถามคือ เขียนไว้แค่นี้ประเทศไทยจะไปทางไหน ในสภาพที่เงินน้อย ข้อจำกัดเยอะ ประเทศไทยจะใช้ไปซ้าย หรือขวา มันตอบไม่ได้ ประเทศอื่น อย่างสิงคโปร์บอกชัดเจนว่าจะเป็นศูนย์กลางAEC และจากนี้ไปจะพัฒนาประเทศให้เป็นศูนย์กลางการค้าเสรี เขาวางตำแหน่งประเทศของเขา มาเลเซียบอกจะเป็นฮับด้านอุตสาหกรรมไฟฟ้าและอิเลคโทรนิคส์ ลาวบอกจะเป็นแบตเตอรี่ของเอเชีย แต่ไทยไม่ได้บอกว่าจะเป็นอะไรเลย แค่บอกจะเป็น Connectivity เป็นศูนย์กลางของภูมิภาค แต่ทั้งหมดนี้ ไม่ได้กำหนดบทบาทของประเทศว่าจะเป็นอะไร

ย้อนกลับไปดูแผนรัฐบาล เริ่มทำเวิร์คช็อปเรื่อง AEC ครั้งแรกกลางปี 2555ทำอยู่ 2-3 ครั้งได้ออกมาเป็นยุทธศาสตร์ต้นปี 2556แล้วเป็นยุทธศาสตร์ที่เขียนไว้กว้างๆ มันไม่ใช่ยุทธศาสตร์ นี่คือปัญหาใหญ่ของไทย คือไม่รู้ว่าประเทศจะไปทางไหน เลยกลายเป็นทำอะไรก็เข้าสู่AEC ยกตัวอย่างชัดๆ อย่างหน่วยงานด้านอุตสาหกรรม เขียนไว้ว่ายกขีดความสามารถของSMEs แล้วก็ฟลูสต็อป แล้วบอกว่าเป็นโครงการเพื่อ AEC สร้างอะไรนิดหน่อยก็ใช่ แล้วก็ใช้เงินกันแบบมั่วๆ กัน

มาเลเซีย20 ปีที่ผ่านมา เขาโต 6.2 เราโต 4.5 แล้วมหาเธร์ฯ นายกรัฐมนตรีของมาเลเซียประกาศตั้งแต่ปี 2533 จะเป็นประเทศพัฒนา ประชาชนทุกคนมีรายได้ 15,000 เหรียญสหรัฐ พอปี 2553 นายกฯ ราจิบ ราซะก์ บอกไม่พอต้องปฏิรูปอีกรอบเพื่อให้เป็นประเทศพัฒนาภายในปี2563ซึ่งวิธีปฏิรูปของเขาเป็นสิ่งที่ไทยต้องเรียนรู้อย่างยิ่ง เพราะมาเลเซียมียุทธศาสตร์ชัดเจน นายกฯ ราจิบ ไปเชิญรองประธานเชลล์ Dato Sri Idris Jala มา Turn Around ประเทศ มีการทำKPIเป็นข้อๆ กำหนดไว้เลยต้องมีการจ้างงาน 3.3 ล้านตำแหน่ง ต้องมีการลงทุน 14 ล้านล้านบาท แยกชัดเจนว่า อุตสาหกรรมลงทุนจำนวนเท่าไร เอกชน รัฐบาลลงทุนเท่าไร การศึกษาจะปฏิรูปใน8 ขั้นตอนชัดเจนเขาบอกตอนนี้ 2561 เขาเป็นประเทศพัฒนาแล้วได้แน่ ตอนนี้ทุกวันศุกร์ รัฐมนตรีทุกคนส่งข้อมูลKPI ผ่านไอแพดนายกฯ สามารถเรียกดูได้ตลอด ไปดูเวบไซต์ของเขาPEMANDU ข้อมูลเป๊ะ มาเลเซียตอนนี้ไม่ต้องพูดถึง เมื่อปี 2533 ตอนประกาศจะเป็นประเทศพัฒนาแล้ว รายได้ประชากรของเขา 70,000 บาทต่อปีไทย 50,000 บาทต่างกัน 20,000บาท ตอนนี้ไทย180,000 มาเลเซีย 340,000ต่างกัน 160,000 นี่คือผลที่ประเทศไม่มียุทธศาสตร์และทิศทางที่แน่นอน

เวียดนามวันนี้ประเทศต้องการส่งเสริมการลงทุน รัฐบาลเป็นสังคมนิยมก็จริง แต่บริหารเศรษฐกิจแบบตลาดเสรี วันนี้เวียดนามใช้ระบบผู้ว่าฯ ซีอีโอ ผู้ว่าฯ แต่ละจังหวัดมีอำนาจตัดสินใจต่อรองกับเอกชนได้ ภายใต้กรอบที่รัฐบาลใหญ่ให้ เช่น ลดภาษีได้ภายใต้กรอบได้เท่านี้ จะพัฒนาถนนหนทางอย่างไร ตอนนี้เวียดนาม ถนนนิคมกว้าง 10 เลน ใหญ่ยิ่งกว่าไฮเวย์บ้านเรา แล้วแบ่งเป็นโซนที่อยู่อาศัย โซนโรงเรียน มีโรงเรียนนานาชาติสิงคโปร์ไปตั้งรอ มีบริการแบบ ONE Stop Service ผู้ว่าฯ ดูแลหมด คอรัปชั่นเวียดนามดูเหมือนเยอะ แต่นักธุรกิจไทยที่ไปลงทุนในเวียดนามบอกว่า เวียดนามเรื่องเล็กๆ เอา แต่เรื่องใหญ่ไม่มีใครกล้าเอา เพราะฉะนั้นตัวเลขคอรัปชั่นเหมือนแย่กว่าเรา แต่ในเรื่องนโยบายเขาไม่กล้า เพราะฉะนั้นนักลงทุนก็กล้าไปลงทุกวันมากกว่า

HUNT: หากถามว่า ถ้าอย่างนั้นไทยควรวางยุทธศาสตร์ หรือตำแหน่งประเทศอย่างไร

ถ้าผมเป็นที่ปรึกษา ผมจะทำไทยให้เป็นศูนย์กลางการลงทุน ใครต้องการเริ่มต้นมาเริ่มที่ไทย แล้วแบ่งพื้นที่ชัดเจน คิดเป็นระดับจังหวัด อย่างอุดรธานี ใครอยากไปลงทุนในลาว เวียดนาม มาตั้งต้นที่อุดรธานี เป็นศูนย์กลางข้อมูลทุกอย่าง แปลว่าหอการค้าอุดรฯ สามารถไปเชิญผู้ให้ข้อมูลจากประเทศต่างๆ มาให้ข้อมูลกับนักลงทุน มากไปกว่านั้นปัญหาคอรัปชั่นเมืองไทยมันหนักหนา ถ้าหอการค้าอุดรธานี ประกาศเป็นที่แรกว่า ข้าราชการคนไหนมือสกปรกมาอยู่อุดรฯ ไม่ได้ คือ ทำเป็นระดับประเทศไม่ได้ แต่ทำเป็นระดับจังหวัดได้ ถ้าคุณทำจังหวัดให้Clean ได้ ก็พัฒนาคนรองรับนักลงทุนต่างชาติได้ นี่คือวิธีคิดของผม

เท่าที่ผมได้สัมผัส เอกชนเตรียมพร้อมหมดแล้วคิดคนละแบบกับรัฐบาล อย่างเชียงใหม่บอกผมไม่รอรัฐบาลแล้ว ไม่รอเขตเศรษฐกิจพิเศษ ภาคเอกชนเชียงใหม่บินไปพม่า ไปคุยกับหอการค้ามัณฑะเลย์บ้าง เมืองอื่นบ้าง ใช้ใจไปแลกใจ เพื่อจะค้าขายไปด้วยกัน โตไปด้วยกัน ทำแบบนี้ได้ผล แต่รัฐบาลไม่เคยส่งเสริมเรื่องแบบนี้ รัฐบาลไม่ทำอะไรเลย ชวนรัฐบาลเพื่อนบ้านทะเลาะอีกต่างหาก นั่นคือสิ่งที่เกิดขึ้น

ประเทศไทยโดยภูมิรัฐศาสตร์อยู่ตรงกลางค่อนข้างเยี่ยม แต่ทำเลอย่างเดียวช่วยไม่ได้ ไม่พอ อย่างนั้นเราต้องเป็นศูนย์กลางไปนานแล้ว เพราะประเทศไทยอยู่ตรงนี้มาเป็นร้อยปีแล้ว ไม่เคยย้ายไปไหน แค่สร้างทางรถไฟผ่านช่วยไม่ได้ เราต้องทำให้ประเทศพร้อมใน 3 เรื่อง คือ ความง่ายในการทำธุรกิจ ความโปร่งใสต้องแก้ Infrastructureต้องแก้ไข ซึ่ง Infrastructureไม่ได้หมายถึงถนนหนทางอย่างเดียว มันจะรวมทั้งเรื่อง การศึกษา วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี สุขภาพและสิ่งแวดล้อม

สำหรับเอกชน ผมสนับสนุนให้เอกชนแต่ละภูมิภาคที่อยู่ใกล้ชายแดนสร้างความสัมพันธ์แบบใจแลกใจ ต้องทำให้เยอะๆ เอกชนไทยไม่เคยรอรัฐบาล แต่เอกชนทำฝ่ายเดียวไม่พอ รัฐบาลส่วนกลางต้องปฏิรูปประเทศยกใหญ่ ตั้งหลักให้ดี ถึงจะรอด ถ้ายังเป็นอย่างนี้ไม่รอด อย่าว่าแต่แพ้สิงคโปร์ มาเลเซีย เวียดนามเราก็กำลังจะแพ้ในไม่กี่ปี

HUNT:หากจะถามว่าประเทศไทยควรมีแผนอย่างไร ทั้งการวางแผนระยะสั้น ระยะกลาง ระยะยาว เพื่อรองรับ AEC

ผมว่าสภาพัฒน์ฯ หมดสภาพ ซึ่งถ้าปฎิรูปจริงๆ จังๆ ผมว่าต้องอาศัยภาคเอกชน เอามือเด็ดๆ ของภาคเอกชนมานั่งวางแผน มาเลเซียปฏิรูปประเทศได้ เพราะให้ผู้บริหารเอกชนมาTurn Around ประเทศ คิดวางแผนแบบเอกชนในการบริหาร ตอนนี้ประเทศไทยยังบริหารแบบภาครัฐ ซึ่งไปไม่รอด ยกตัวอย่าง KPI ของกระทรวงพาณิชย์ เรื่องส่งออก KPI คืออะไรครับ หนึ่งไปออกเทรดแฟร์สินค้า ไปครบ ผ่าน ไปเจรจาการค้า ไปครบ ผ่าน แต่ตัวเลขส่งออกไม่เกี่ยว เอกชนฟังแล้วหัวเราะ นี่คือ ประเทศไทย ถ้าให้ภาครัฐปฏิรูป เขามองไม่เห็นปัญหาต้องใช้ภาคเอกชนที่มีความคิดปฏิรูปมาขับเคลื่อนประเทศตอนนี้รัฐบาลต้องคิดแบบเอกชน บริหารแบบเอกชน ให้มีความโปร่งใส เพราะวันนี้เพื่อนบ้านเราปรับกันหมดแล้ว ซึ่งโมเดลนี้ทุกประเทศพิสูจน์ให้เห็นแล้ว ทั้งสิงคโปร์ ฮ่องกง มาเลเซีย ทำให้เห็นแล้ว เวียดนาม กำลังทำ ทุกประเทศเห็นแล้วว่าบริหารแบบเดิม ๆไม่ได้

สุดท้ายต้องมียุทธศาสตร์ระยะยาว ประเทศไทยต้องปฏิรูปทุกภาคส่วน จะเห็นว่าโอกาสของเรามีมหาศาล ยกตัวอย่าง อีก10 ปีข้างหน้า คนแก่ล้นโลก ประเทศไทยเหมาะมากที่จะพัฒนาอุตสาหกรรมรองรับผู้สูงอายุ เพราะพื้นที่เยอะ อากาศดีไม่ร้อน ไม่หนาวเกินไป ประเทศจีนอย่างน้อย 500 ล้านคน กำลังหาที่อยู่อาศัย หาคนดูแล ซึ่งไทยเหมาะกับอุตสาหกรรมรับดูแลคนกลุ่มนี้ แล้วตำแหน่งประเทศคือ ทำประเทศให้ปลอดสารเคมีมากที่สุด ซี่งต้องมารื้อเรื่องเกษตรกรรมกันใหม่ สารเคมีห้ามใช้ การลงทะเบียนเกษตรกรต้องมีความชัดเจน ให้ใครปลูกพืชอะไรที่ไหนอย่างไร คือต้องคิดทั้งระบบ ให้ Clean ทั้งระบบ แล้วกระทรวงพาณิชย์จะสร้างแบรนด์อย่างไร ข้าวไทยจะสร้างแบบไหน ร้านอาหารไทยที่มีอยู่ทั่วโลกจะร่วมมือกันอย่างไร ต้องคิดเป็นระบบตั้งแต่ต้น จับมือกับประเทศเพื่อนบ้านอย่างไร

HUNT: ในฐานะที่ได้เดินทางสัมผัสกับประเทศเพื่อนบ้านใน AEC คิดว่าประเทศไทยที่มีศักยภาพสำหรับนักลงทุนไทย

ส่วนเขมร ผมก็ยังไมได้ไป แต่เหมาะสำหรับไปตั้งโรงงานขนาดเล็ก เขมรมีจุดอ่อนคือ แรงงานไม่ได้เยอะ 14 ล้านคน ขนาดตลาดไม่ได้ใหญ่ แล้วนิสัยของคนเขมรจะออกแนวมองระยะสั้น เอาตัวรอด ทำงานระยะยาวยาก แต่ในแง่ธุรกิจ Deal จบเป็นจบ อันนี้เป็นจุดเด่นของเขมร

ฟิลิปปินส์ ผมว่าสิ่งที่เขาดีขึ้นมา คือคอรัปชั่น ด้านกำลังซื้อฟิลิปปินส์มีแรงงานไปทำงานต่างประเทศ 7 ล้านคน ส่งเงินกลับประเทศเฉลี่ยคนละ 100,000 บาทเท่ากับ 700,000 ล้านต่อปี สองฟิลิปปินส์ตอนนี้เน้นการก่อสร้าง 2 อย่างนี้ทำให้เศรษฐกิจฟิลิปปินส์บูมมาก อัตราการเติบโตสูงติดท็อปกลุ่มAEC แต่ปัญหาของฟิลิปปินส์คือเรื่องความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน ถ้าคนพื้นที่บอกว่าถนนเส้นนี้ไปได้ ถนนเส้นนี้ไปไม่ได้ ต้องฟัง

มาเลเซีย กับสิงคโปร์ต้องปล่อยเขาไป เพราะตอนนี้ทั้ง2 ประเทศแซงเราไปแล้ว กลับมามองไทย กับสิงคโปร์ ไทยไม่ควรคิดแข่ง แต่ควรคิดแบบร่วมมือ ซึ่งไทยอยู่ในภาวะที่ร่วมมือกับเขาได้หมด หรือลาวก็ต้องเน้นการร่วมมือ เพราะตอนนี้ซื้อไฟฟ้าจากเขาเป็นหมื่นล้าน อนาคตต้องซื้อเพิ่ม ยิ่งต้องจับมือกับเขาให้แน่น

ไทยก็ต้องเป็นมิตรกับทุกประเทศ พม่า ลาว เขมร ต้องจับมือกับเขาให้ได้ ต้องไปด้วยกัน อย่าไปคนเดียว

Profile

เกษมสันต์ วีระกุล

นักวิชาการอิสระเชี่ยวชาญด้านเออีซี

มัธยมศึกษา โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย

ปริญญาตรี คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

ปริญญาโท คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ (ภาคภาษาอังกฤษ)

นักวิจัยทุนรัฐบาลญี่ปุ่น มหาวิทยาลัย โอซาก้า 2 ปี


เครดิต hun